“Upotreba čoveka” u Budvi

Predstava “Upotreba čoveka”, po romanu Aleksandra Tišme, a u režiji Borisa Liješevića, koprodukcija JU „Grad teatra” Budva, Novog tvrđava teatra, Novosadskog pozorišta/Újvidéki Színház i East West centra iz Sarajeva, u neđelju, 13. septembra 2020. godine, u 20 časova će premijerno biti prikazana na sceni između crkava u Starom gradu, iako opštinu Budva i dalje vodi prevratnička vlast zbog koje je Liješević podnio ostavku na mjesto člana Savjeta za kulturu. Ovim činom, on je okrenuo leđa kolegama i prepuštio im da se bore sa hajdučijom kojoj je povoda dalo bahaćenje nekadašnjeg smijenjenog i budućeg gradonačelnika Carevića.

Budvanska premijera predstave “Upotreba čoveka” realizovana je u saradnji sa Turističkom organizacijom Budve.

Predstava „Upotreba čoveka” traje dva sata, tokom kojih, kako je navedeno u pratećem materijalu, govori o svijetu kojim je zavladala vjerska, rasna, politička i svaka druga netrpeljivost. Ludilo se širi, a ljudi se nadaju da ono neće stići do miroljubivog Novog Sada i da Evropa i svijet neće dozvoliti širenje nacizma te ne preduzimaju ništa, iako im sve govori da treba bježati i spašavati se. Sigurni su da razum uvijek na kraju nadvlada. Glavna junakinja Vera Kroner, đevojka iz bogate trgovačke jevrejske porodice, biva deportovana u Aušvic 1943, sa svojom i ostalim jevrejskim porodicama. Vera jedina preživljava, jer logorsko vrijeme provodi u “kući radosti”, bordelu u kojem im seksualne usluge koje pružaju SS vojnicima, produžavaju život i odlažu put u krematorijum. Pitanje kojim se bavi predstava jeste da li treba preživjeti kada se cijeli tvoj svijet raspadne i nestane? Nije li bolje, časnije i pametnije nestati zajedno sa njim? Da li se treba boriti za život ako poslije toga slijede traume i slike najgorih užasa, koje se vraćaju i ne daju mira. Ima li tada više smiraja, doma? (…) Šta je sve čovjek i šta je sve u njemu, bilo je glavno pitanje tokom rada na ovoj predstavi. Čovjeka mijenjaju okolnosti. Prilagođava se. Postaje ono što vrijeme od njega traži. Ovo je priča o potrazi za izgubljenim životom, koji se nikada nije ni desio.

“Čitajući roman, imali smo utisak da čitamo neke savremene hronike i da dobijamo poruke za naše vrijeme. Jedna od najznačajnih takvih je koketiranje sa opasnim idejama koje svoj korijen imaju u fašizmu, a završavaju se u gasnim komorama. Sve nas je podsjećalo na ratove koje pamtimo. Zato je predstava u Sarajevu snažno rezonovala. Kako su samo razumijevali te ljude koji se do zadnjeg časa nadaju da ludilo ne može biti jače od razuma, a kada shvate da nije – već je kasno. Već kucaju na vrata i vode nas. Rat je uvek jedan te isti, gdje god bio. Povodi su različiti, ali se uvek svede na isto”, riječi su reditelja Liješevića o predstavi.

Predstava je imala premijerna izvođenja na scenama koproducenata, u East West centru u Sarajevu, u Novosadskom pozorištu u Novom Sadu i na otvaranju festivala „Novi tvrđava teatar“ u Čortanovcima.

Boris Liješević je rođen u Beogradu, odrastao u Budvi, đe je završio osnovnu školu i gimnaziju. Diplomirao je na Odsjeku za srpsku književnost i jezik Filozofskog fakulteta u Novom Sadu i završio režiju na Akademiji umjetnosti u Novom Sadu, đe danas vodi klasu glume. Trostruki je stipendista Gete instituta u Beogradu. Godine 2005. učestvovao je na skupu Forum Junger Buhenangehoriger u okviru festivala Teatertrefen u Berlinu. Saradnik je Zagrebačkog glumačkog studija u kom se bavi Strazbergovom metodom. Prve godine profesionalne karijere obilježavaju saradnje sa mladom i srednjom generacijom srpskih dramatičara iz kojih nastaju predstave: “Beograd London” (Fedor Šili), “Dragi tata” (Minja Bogavac), “Zverinjak” (Dušan Spasojević), “Projekcija” (Miloš Jakovljević). Režira komade savremenih regionalnih i evropskih autora: “Prisustvo” (Dejvid Harover), “Osvrni se u gnjevu” (Džon Ozborn), “Osjećaj brade” (Ksenija Dragunska), “Bella figura” (Jasmina Reza), “Pijani” (Ivan Viripaev). Autorski projekti nastali snimanjem tematskih razgovora s anonimnim sagovornicima koji otkrivaju svoja autentična iskustva: “Čekaonica”, “Plodni dani”, “Povodom Galeba”, “Očevi su grad(ili)”, “Peti park”. Projekat nastao iz improvizacija u procesu rada: “Čuvari tvog poštenja”. Rad na tekstu, odnosno dugotrajni rad s piscem na materijalu (Šandor Marai, Aleksandar Tišma/Igor Štiks, Fedor Šili, Erland Lu, Jurij Poljakov, Damir Karakaš) posljednjih godina obelježava njegove procese i čini osnovu rada u probnoj dvorani i na pozornici, u predstavama kao što su: “Elijahova stolica”, “Brašno u venama”, “Zrenjanin”, “Čarobnjak”, “Noćna straža”, “Blue moon”, “Jare u mleku”, “Mirni dani u MixingPartu”, “Upotreba čoveka”, “Mir na Itaki”. Boris Liješević je dobitnik nagrada „Mira Trailović“, „Ljubomir Muci Draškić“, „Bojan Stupica“, „Anđelko Štimac“, „Petar Kočić“, “Ardalion”, “Iskra kulture”, Sterijine nagrade, nagrade sarajevskog magazina Dani – Hrabri novi svet. Za režiju je nagrađen na festivalima: Barski ljetopis, Tvrđava teatar u Čortanovcima. Dobitnik je godišnjih nagrada Ateljea 212, Srpskog narodnog pozorišta i Jugoslovenskog dramskog pozorišta.

U predstavi igraju: Emina Elor, Draginja Voganjac, Jugoslav Krajnov, Dušan Vukašinović, Ognjen Nikola Radulović, Aljoša Đidić i Ognjen Petković. Dramatizaciju romana su uradili Boris Liješević i Fedor Šili, dramaturgiju Fedor Šili, muziku za predstavu je komponovao Stefan Ćirić, kostime je osmislila Marina Sremac, a scenografiju Željko Piškorić.

Predstava se realizuje u okviru zajedničkog regionalnog programa „Dijalog za budućnost“, koji u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Srbiji vode UNESCO, UNICEF i UNDP.

Reprizna izvođenja predstave su planirana za 14. i 15. septembar.

Naglašavamo da će se tokom održavanja i izvođenja predstave striktno poštovati sve važeće mjere sa ciljem suzbijanja širenja kovida-19.

XXXIV izdanje festivala “Grad teatar” će podržati i Ministarstvo kulture Crne Gore.