Pro et contra: Studija razvoja Durmitora

Naš stalni dopisnik Darko Stijepović prije pet godina napravio je sljedeću studiju o razvoju Durmtora sa posebnim osvrtom na namjere pojedinih novopečenih preduzetnika da se u saglasju sa Vladom Crne Gore bače u poduhvat revalorizacije kapaciteta i prirodnih ljepota ovog nacionalnog parka. Napomenimo da je ovo zamisao koja ima kao jedini cilj da se mameći turiste veličanstvenim i produhovljenim ljepotama naše planine uspostavi monopol nad jednom značajnom populacijom i uslovilo da se veliki novac slije u svega nekolike ruke. U nadi da ovo spriječi Darko se prihvatio posla da obavi ovu ozbiljnu studiju i dostavi je Vladi Crne Gore kako bi ona odlučila po savjesti. Kako se sa gradnjom nesmetano produžilo, štaviše je zamalo i došlo većeg kastiga jer se dotičnom preduzetniku učinio malen ogromni novac koji će da zgrne za 5 godina kao zakupac restorana pa se toliko razmahao da je dojadio i lokalnoj vlasti. Bez daljeg uvoda, nudimo našim čitaocima uvid u pomenutu studiju:

***

U okviru Nacionalnog parka Durmitor, Mjesta Svjetskog Naslijeđa pod zaštitom UNESCO-a, je i jedan od opštih rezervata prirode pod najstrožijim režimom zaštite – Crno jezero. Crno jezero je relikt kolosalnog Durmitorskog ledika koji je u doba glacijacije prekrivao Durmitor. Lednik se pružao do 800 metara nadmorske visine i smatra se najvećim lednikom Balkana. Posljedica njegovog kretanja jeste neobični i bizarni reljef Durmitora i bezbroj jezera koja danas postoje na istočnoj strani Durmitora. Zapadna strana Durmitora je bezvodna i nastavlja se na bezvodni kras Bosne i Hercegovine do Slovenije. Durmitorski lednik je bio veoma rijetki zvjezdasti lednik a to znači da je tekao na više strana šireći se zvjezdasto dok su ostali veliki lednici pravili ledničke doline. Crno jezero je voljom prirode postalo najljepše crnogorsko glacijalno jezero.

Problem urbanizacije obale Crnog jezera i izgradnje novog ugostiteljskog objekta na samoj obali jezera eskalirao je građanskim nezadovoljstvom izraženim u javnim okupljanjima i protestima građana Žabljaka, ljubitelja Crnog jezera i pośetiljaca Nacionalnog parka Durmitor. Radi pravilnog sagledavanja cijele stvari napravili smo mali pregled problematike koji bi trebao da pojasni suštinu stvari koliko je to u ovoj prilici potrebno. Dalja sagledavanja trebala bi da uključe dublje elaboracije svega naznačenog kako u detaljima tako i kroz izvjestan integralan pristup cijeloj problematici.

Smatramo da je potrebno organizovati jedan ili čak više skupova na kojima bi se razmotrila kompleksna problematika koju u sebe involvira ovako komplikovano pitanje. Eksploatacija Crnog jezera, Biogradskog jezera i ostalih jezera koja su pod najstrožijom zaštitom postala je „modna“ novost politike održivog razvoja crnogorskog eko establišmenta. Razmatranje pokrenutih pitanja traži angažovanje eksperata koji moraju biti na nivou Mjesta Svjetskog Naslijeđa UNESCO-a i tu nije dovoljno razmatranje na jednom okruglom stolu koji bi samo bio nadgornjavanje provincijske dośetljivosti. Skup ili konferencija treba da uključi eksperte iz regiona, koji su nekada činili naučni savjet NP Durmitor, kao i relevantne sagovornike iz zainteresovane svjetske zajednice okupljene u EURONATUR zajednici i UNESCO porodici. Ovaj slučaj je landmark primjer koji će dati još neke relevantne misli od koristi za sve zainteresovane strane u ovom sukobu i u sličnim sporenjima. Bez pogleda eksperata sa strane koji su neutralni i imaju više saznanja i iskustva neće se doći do kvalitetnog rješenja i ostaće sukob koji može da eskalira ili latentno dugo tinja sa lošim posljedicama za sve zajednica koje su uključene u njega.

Posebno se mora ukazati na dimenziju ljudskih prava i sloboda i potrebu smanjivanje tenzija koje su nastale. Tenzije smatramo treba rješavati na civilizovan način ukrštanjem relevantnih argumenata. Jedan od načina jeste i organizovanje kompetentne konferencije ili simpozijuma koji bi dao dovoljno argumenata da se sarađuje a da se ne stvara konflikt. Conditio sine qua non je učešće civilnog društva i njegovih organizacija u rješavanju problema. Ignorisanje javnog mjenja i nevladinih organizacija značilo bi ignorisanje različitih argumenata i pogleda na stvar. Značilo bi ignorisanje slobode i ljudskih prava, javnosti i transparentnosti. Upravo javnost, kroz civilni sektor, traži dijalog i kompetentna, prihvatljiva i održiva rješenja.

Smatramo da se može napraviti skup koji će biti dorastao temi i koji će dati odgovore na problem koji je već eskalirao u građanske proteste. Smatramo da bi ponuđeni odgovori dali i druge koji će prevazići sami konkretni povod i koji bi bili presedan i od koristi i u drugim sličnim slučajevima.

Naredna stranica