NEMANJIĆI U CRNOJ GORI

Stefan Nemanja je došao u Duklju kao osvajač. To što se uporno podmeće da je rođen tu, te da je imao nasljedno pravo nema veze sa zdravim razumom.Neko je želio dati legitimitet njegovom osvajačkom pohodu. “Žitije svetog Simeona“ koje je napisao najmlađi sin Stefana Nemanje govori o paljenju i sravnjivanju sa zemljom gradova i naselja dršave Duklje, đe je stanovništvo pružalo otpor njegovoj najezdi. Samo je Kotor otvorio kapije svoga grada i prošao s malom poharom.

Kad je pokorio Duklju, koju su nasljednici, rođaci kralja Bodina potpuno oslabili, Stefan Nemanja je postavio svog najstarijeg sina Vukana, za njenog upravitelja. Dao mu je titulu kralj Duklje i Vukan je upravljao njome od 1185. do 1209.godine. Duklja će kasnije izgubiti status kraljevine jer ulazi u sastav, u okvir države Nemanjića. (Umjesto Vukana postavljen je njegov sin Đorđe. Nestaje tradicija dukljanskog kraljevstva.)

Sukob između dva brata, dva sina Stefana Nemanje, Vukana i Stefana se nastavlja kad se njihov otac povlači s prijestola. To biva oko 1196. kad stari Stefan odlazi u monahe i uzima ime Simeon. Na očevo mjesto došao je njegov srednji sin Stefan i on je vladao Raškom. Oko 1200. žestoko se sukobljava s bratom Vukanom. Stariji brat je uspio da ga zbaci s prijestola. Krajem 1204. Stefan uspijeva da se vrati. U to vrijeme moćna Vizantija biva pokorena pa se Stefan priklanja zapadu. Od pape Honorija III kupuje kraljevsku krunu, 1217.godine. On postaje Stefan Prvovjenčani. Uz pomoć brata Rastka i zlata i srebra koje im je od oca ostalo uspijeva da kupi samostalnost raške crkve (1219.) i Sava (Rastko) postaje prvi arhiepiskop raške crkve.

Kralj Stefan Prvovjenčani iznenada umire 1228.godine. Nasljeđuje ga najstariji sin Radoslav. Krunisao ga je njegov stric Sava (Rastko) Nemanjić, arhiepiskop. Radoslava vlastela zbacuje s vlasti 1233.zbog državničke neumješnosti. On uzima monaški čin, povlači se u manastir.

Stefan Vladislav Nemanjić bio je drugorođeni sin Stefana Prvovjenčanog,. Vladao je Raškom od 1234 do 1243. godine. U spoljnoj politici uglavnom se oslanjao na svog tasta, bugarskog cara Jovana II. I protiv njegove vlasti pobunila se vlastela i zbacila ga s prijestola.

Najmlađi sin Stefana Prvovjenčanog bio je Stefan Uroš I. Vladao je Raškom od 1243 do 1276. U spoljnjoj politici oslanjao se na Ugarsku. Podržavao je Barsku nadbiskupiju u vrijeme njenog sukoba sa Dubrovačkom nadbiskupijom. On uvodi titulu Mladi kralj koju će nositi svi Nemanjići, vladari osvojene Kraljevine Duklje.

Stefana Uroša I zbacio je s prijestola njegov sin Stefan Dragutin 1276. kojeg je otac bio postavio za mladog kralja. Da bi učvrstio položaj Stefan Dragutin je podijelio državu na tri dijela. Jedan dio je dodijelio sebi, drugi majci Jeleni Anžujskoj a treći bratu Milutinu. U spoljnjoj politici se oslanjao na Ugarsku. Sukobljavao se s bratom Milutinom i zadobio tešku povredu 1282. Povukao se s prijestola, ustupivši vlast bratu Milutinu. Zamonašio se kao i njegovi prethodnici i umro 1316. Sahranjen je u manastiru Đurđevi stupovi.

Brat Stefana Dragutina (Stefan Uroš II Milutin) vladao je Raškom (Srbijom) do 1282.. Za kratko vrijeme osvojio je veliki dio Makedonije, sukobio se s Vizantijom koja je tada bila slaba. Da bi postigao mir s Raškom (1299.) vizantijski car Andronik je morao da uda, za tog srpskog kralja, svoju ćerku od šest godina – Simonidu. To je bio peti brak, sad već pedofila, kralja Milutina! Protiv njega, 15 godina kasnije, pobunio se njegov sin Stefan (mladi kralj u Duklji). Milutin je uspio da uguši pobunu, uhvati sina – oslijepi i stavi u tamnicu.

Nakon smrti kralja Milutina, 1321. godine na prijesto stupa Stefan Uroš III Dečanski. Na samom početku vladavine porazio je brata Konstantina koji je pretendovao na vlast. Poznat je po bici na Velbuždu, kad je vojska srpskog kralja pobijedila Bugarsku. Protiv njega se pobunio njegov sin Dušan. Zbacio ga je s vlasti 1331. i ubio.

Stefan Uroš IV Dušan, oceubica, vladao je od 1331. do 1355.godine. Išao je u osvajačke pohode i sebe je proglasio za cara. Srpski patrijarh ga je krunisao u Skoplju aprila 1346. godine. Imao je sina Stefana Uroša V koji je poznat kao nejaki Uroš. S njim se ugasila dinastija Nemanjića.

S Nemanjićima je došlo pravoslavlje, u Duklju. Od 13 -og vijeka naziv za teritoriju dukljanske države se promijenio. Do ove promjene administrativnog naziva nekadašnje teritorije dukljanske države došlo je zbog namjere Nemanjića da izbrišu svijest o pređašnjoj državnoj tradiciji. Naime, u 13 -om vijeku Zeta je obuhvatala prostor od Boke Kotorske do rijeke Bojane i Drima, te od Ostroga do Podgorice i Skadarskog jezera. Krajem 14-og vijeka teritorija Zete dijelila se na Gornju i Donju. Gornju Zeti je činio prostor između Lovćena, Sutormana, Skadarskog jezera, rijeke Zete, Ostroga, Grahova i Kotora.. Donja Zeta prostirala se od poluostrva Luštica do rijeke Bojane (Grbalj, Paštrovići, Barski kraj sa Crmnicom i čitavom oblašću Rumije, Ulcinj i Zabojana).

Institucija pravoslavne crkve u Crnoj Gori ustanovljena je 1219., kada je vladao Stefan Prvovjenčani, srednji sin Stefana Nemanje. Najmlađi sin Stefana Nemanje bio je Rastko. On se zamonašio i postao Sava Nemanjić. Udružije se s bratom Stefanom Prvovjenčanim i kupuju autokefalnost crkve. Sava Nemanjić postaje prvi arhiepiskop srpske crkve. On osniva Zetsku episkopiju, sa sjedištem na poluostrvu Prevlaka, kod Tivta, u manastiru sv. Mihaila.

Bosiljka Kankaraš