HRISTIJANIZACIJA PRIJE DOLASKA SLOVENA

Stanovnici koji su živjeli, na području današnje Crne Gore, bili su hristijanizirani, prije dolaska Slovena. Predvodnici hristijanizacije zapadne Evrope bili su benediktinci. Oni su sagradili prve crkve u Crnoj Gori. Ime su dobili po Benediktu iz Nursije (rimska provincija Nursija, danas središnja Italija) osnivaču tog reda 529. godine. Benediktinci su najstariji katolički monaški red na zapadu Evrope.

Benedikt (480 – 543) bio crkveni otac, svetac, zaštitnik Evrope i danas. Njegovi nasljednici su gradili prve crkve na Crnogorskom primorju a prve opatije na tom prostoru počeli su podizati od 9-og vijeka. Prva datirana crkva je Sv.Marija, na rtu (Sancta Marija in puncta) u Budvi iz 840. godine. It tog vremena je Sv.Petar na Šuranju, predgrađu Kotora. Poznato je desetak opatija čije vrijeme nastanka nije precizno utvrđeno: Sv. Mihailo na Prevlaci, Sv. Mihailo u Kotoru, Sv.Đurđa- ispod Perasta, Sv. Petra – u Bogdašićima (Tivat, poluostrvo Vrmac), Sv. Nikole de Petransa, na Luštici, Sv. Luke – u Krtolima…Najugledniji benediktinski centar predstavljala je Bogorodica Ratačka, kod Sutomora.

Veće opatije su, pored hrišćanstva, širile pismenost, imale u posjedu svoje skriptorije, njegovale iluminiranje rukopisnih knjiga i uvele plitkoreljefne kamene ukrase na preromantičkim spomenicima.

Benediktinci su, u pravilima svog reda, unijeli obavezu učenja jezika domorodaca. Ovđe se misli na Slovene koji su u ogromnom broju stigli u državu Docleu (sedmi vijek, osobito) i slavizirali je postepeno i nazvali Duklja. Službeni jezik nije više bio latinski, nego slovenski. To je uočljivo kod popa Dukljanina. On je napisao „Kraljevstvo Slovena“ na slovenskom jeziku pa ga preveo na latinski.

Barska nadbiskupija se prvi put pominje 599.godine, kao biskupija sa sjedištem u Duklji, nekada glavnom gradu rimske provincije Prevalitane. Ova biskupija je u 8-om vijeku bila pod vlašću dračkog mitropolita ( Drač je danas grad i luka u Albaniji, 33 km od Tirane).

Kao nasljednica Dukljanske biskupije, Barska biskupija se pominje u 9-om vijeku, u vrijeme vladavine vizantijskog cara Lava Mudrog (886 – 912). Desilo se da Barska biskupija bude pod vlašću Dubrovačke nadbiskupije. Kad je na vlast došao nasljednik dukljanskog kralja Mihaila – Bodin (1081 -11o1) on je slijedio primjer Njemačke, Engleske i Ugarske. Priklonio se protivpapi Klimentu III (1080 – 1100) i od njega dobio potvrdu Dukljansko – barske nadbiskupije i mitropolije (8.1.1089.) Tada su pod Barsku nadbiskupiju potpale biskupije u Ulcinju, Trebinju, Svaču, Kotoru, Skadru, Drivastu, Pilotu, Raška biskupija i Bosanska biskupija.

Inače, Doclea (Duklja) bila je najznačajniji urbani centar iz perioda rimske vladavine, na području današnje Crne Gore. Podignuta je po standardima razvijenijih rimskih gradova. Dakle, rimski municipijum nastao u vrijeme dinastije Flavijevaca (od 69 do 96. godine) Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori pripisuje sebi i srpskom narodu. Prave se manifestacije pod vođstvom SPC! Duhovni genocid, na snazi!!

Grad Doclea bio je podignut u ravnici, između ušća Zete u Moraču i ušća Širalije u Zetu. Grad je kopnenu vezu imao samo sa istočne strane i bio zaštićen bedemima, pojačanim kulama, osobito sa istočne strane. Preko rijeka Širalije i Morače podignuti su bili mostovi koji su je povezivali sa glavnom rimskom komunikacijom koja je prolazila kroz Crnu Goru: Skadar – Narona. Ime grada potiče od ilirskog plemena Dokleati koje je naseljavalo područje sjeverozapadno od grada (sliv rijeke Zete i Nikšićke Rudine).

Dukljanska država, tačnije neka forma državne organizacije postojala je u 9 -om vijeku. Prvi pouzdani dokaz da je Duklja bila kneževina i da je imala kneza podložnog Vizantiji svjedoči pečat dukljanskog kneza Petra koji je imao natpis: Petar arhont Dioklije.

Nakon Bodinove smrti navedena odluka protivpape Klimenta III naišla je na protivljenje Dubrovačke nadbiskupije. Vodila se duga borba između ove dvije nadbiskupije. Raspadala se država Vojislavljevića zbog borbi za vlast. Na čelo države poslije Bodinove smrti došao je njegov sin Mihailo. Brzo je svrgnut pa je za kralja došao polubrat kralja Bodina – Dobroslav. Ni on nije dugo vladao jer su se protiv njega pobunili njegovi rođaci : Gojislav i Kočopar. Uz pomoć nekog raškog župana koji se zvao Vukan, Kočopar je napao na kralja Dobroslava. Bitka je bila na rijeci Morači. Vojska Kočoparova kojoj je pomagao pomenuti raški župan Vukan porazila je trupe kralja Dobroslava i zarobila ga.

Raški uticaj u Duklji postaje jak. Za novog kralja Duklje postavljen Vladimir, unuk kralja Mihaila koji je bio oženjen ćerkom pomenutog Vukana, raškog župana.

Nakon smrti kralja Vladimira (1118.g.) na prijesto dolazi Đorđe, Bodinov sin. On je jedno vrijeme živio u Raškoj (današnja Srbija) jer ga je Vizantija proćerala, kao svog neprijatelja. Tamo, u Raškoj živio je do 1125.god. Nakon povratka vladao je jednim dijelom Duklje, ali, nije uspio da sačuva vlast. Napali su ga oblasni gospodari koji su dobili podršku od vizantijskog stratega iz Drača. Njihovom se napadu kralj Đorđe nije uspio oduprijeti. Njegova vojska je potučena, on zarobljen i odveden u Carigrad. Tamo je, u zatvoru, umro. Poslije njega Dukljom je vladao Gradihna, rođak Đorđev. Nakon Gradihne na vlast je došao njegov sin Radoslav koji, za razliku od ostalih Vojislavljevića, nije imao titulu kralja, već kneza. On je poslednji dukljanski vladar.

Oslabljenu državu Vojislavljevića osvojio je 1185. godine raški župan Stefan Nemanja. Bio je to kraj državne nezavisnosti Duklje. Nemanjići su vladali prostorom današnje Crne Gore do smrti raškog cara Dušana 1355.

Raška (Srbija) je skoro 500 godina bila pod turskom vlašću i nakon propasti turske imperije njeni vladari žele prepraviti njenu istoriju. SFRJ je blokirala tu vrstu ludila, ali, raspadom SFRJ pretenzije Srbije za materijalnim i duhovnim crnogorskim vrijednostima ne prestaju. Temeljni ugovor potpisan između Vlade CG i Srpske pravoslavne crkve govori o mogućnostima srpske crkvene organizacije, njenom preotimanju crnogorske kulturne baštine. Ovaj proces vrši se mučki, bez javnog oglašavanja o prirodi namjera, kako bi na duge staze ostvarili cilj pa makar to bilo samo sticanjem prava na imovinu pukim održavanjem.

Bosiljka Kankaraš