Crnogorska kapa
kapa sa inicijalima HI
Crnogorska kapa je dio crnogorske nošnje čija je upotreba evidentna od vremena Petra I i Petra II Petrovića Njegoša. Ova kapa je pliktog okruglog oblika, sastavljena od crnog svilenog oboda, zvanog deravija, i od crvenog čojanog tjemena, zvanog tepelak ili tepeluk. Za razliku od oblika koji je od nastanka do današnjih dana ostao nepromijenjen, vez na kapi se mijenjao. Javljao se još u vrijeme vladavine Petra I Petrovića Njegoša. Za razliku od veza na tepelaku koji se javlja pedesetih godina XIX vijeka, prvi vez je bio oko kape, tj. na deraviji. Međutim, tako izvezene kape bile su prvenstveno karakteristične za kulugdžije, ondnosno članove Kuluka.
U vrijeme Petra I Petrovića Njegoša perjanici su na kapama nosili početna slova nahije kojoj pripadaju. Za vrijeme knjaza Danila I, Crnogorci su na kapama nosili njegove inicijale. Sa
kapa sa vlastitim inicijalima
promjenom vladara i inicijali na kapama su se mijenjali. Tako su inicijali za vrijeme knjaza/kralja Nikole bili НI – Nikola I – ili НIЖ – Nikola I Živio. Mada su kape sa zlatnim polukrugovima i slovima u okviru njih najviše bile u upotrebi, često su na čitavoj površini tepelaka vezeni motivi i crnogorskog grba, odnosno stilizovane predstave dvoglavog orla i lava, zatim zmija i vijenci cvijeća i lišća. Umjesto vladarevih inicijala takođe su vezeni i inicijali vlasnika kape. Česti vezeni motiv na tepelaku kape, naročito krajem XIX i do dvadesetih godina XX vijeka bila je zvijezda šestokraka. Ovakav isti motiv se javlja i u mnogim ornamentalnim površinama predmeta i objekata crnogorske materijalne kulture, na primjer preslicama, kolijevkama, skrinjama. Crnogorska ženska kapa nije se odlikovala inicijalima ili ma kakvim državnim simbolima, već isključivo ukrasom.
kapa sa četiri ognjila
Od 1918. godina na crnogorskoj narodnoj kapi se veze krst sa četiri ognjila, što predstavlja dio savremenog srpskog grba. Najčešće je tumačenje tih ognjila da predstavljaju četicri ćirilična slova С (S), četiri zlatna slova koja znače Samo Sloga Srbina Spašava. Međutim, ta konstatacija je proizašla od ognjila koji se tako tretiraju i u Ustavu knjiaževine Srbije iz 1835. Ognjila su vizantijskog porijekla, nalaze se na zastavi vizantijskih careva, koji su bili njihovi svjetovni i crkveni poglavari; na zastavi se nalazi krst, s četiri podioka u koje su bila raspoređena četiri grčka slova β (beta) što je značilo bazileus (basileus-vladar) – gospodar na sve četiri strane svijeta. Pošto je ranije izgubljena veza sa izvornim značenjem, prilikom izrade toga grba dolazilo je do stilizacije grškog β (beta), te he utatvalo kasniju asocijaciju na ognjilo.
kapa sa dvoglavim orlom
Tumačenje ognjila kao ćiriličnog slova С (S) prvi je zapisao Đuzepe Barabanti u knjizi Garibaldi na Drini 1876. godine. U zanemarljivo malom broju na kapi se, kao vezeni motiv, u toku i poslije Drugog svjetskog rata javlja i zvijezda petokraka. Osim zlatnog veza, Crnogorci su na kapama nosili i metalne grbove koji su označavali pripadnost određenoj društvenoj hijerarhiji. Od 1854. godine senatori, perjanici i kapetani nosili su kape sa različitim grbovima, koji su u slučaju njihovog degradiranja, skidani sa kapa. Praktično, sve do 1910. godine, kada je uvedena vojnička uniforma, crnogorski oficiri su nosili narodni nošnju i grbove na kapama.
Treba napomenuti da su se kape svjetovnih vladara kod Crnogoraca umnogome razlikovali od narodnih. Tepeluk na kapi knjaza Danila I je plave boje i na njemu nema zlatnog veza. Od simbola se ističe šestokraka zvijezda. Simbol četiri ognjila, koji je naknadno uveden u modu, na kapi imao je samo kralj Nikola shodno dužnosti koju obavlja, što govori u prilog tumačenju ovog simbola kao vladarskog koji je naslijeđen od vizantijske tradicije. Pored toga mora se napomenuti da ovo svjedoči o vladarskim pretenzijama kralja Nikole koje su daleko nadmašivale prostor današnje Crne Gore, te je shodno vlastitoj želji za moći kralj Nikola usvojio simbol koji su carevi sebi pripisivali.
kapa knjaza Danila
Kape kralja Nikole i kraljice Milene
Kratki URL: https://zrcalo.me/?p=6752
Objavio
Dobar dan. Da li mozete da objasnite kako se 4 ocila vezu na kape od 1918. godine, kada je na priloženoj slici na kraju teksta jasno vidljivo da su na kapi kralja Nikole izvezena ta ista 4 ocila, a on je vladao od 1860. godine?
Pozdrav
Govori se o vezu na narodnoj kapi. Vez na ukrašenoj kapi koju je Nikola stekao po krunisanju za kralja je druga priča. Tačno je da se na njemu četiri ocila (kako danas nazivamo taj simbol) – kraljevski simbol naslijeđen od Vizantije koji označava vladavinu. Izvorno, to je simbol sa grba dinastije Paleolog i sa 4 slova beta (β) u značenju βασιλεὺς βασιλέων, βασιλεύων βασιλευόντων (Basileus Basileōn, Basileuōn Basileuontōn) što u slobodnom prevodu znači Kralj nad kraljevima, koji kraljuje nad kraljevima. Kao simbol prestiža on je dopro do nas, pogrešnom interpretacijom su slova beta (β) shvaćena kao ocila. U tom smislu, ovakav simbol jedino može da odražava vladarsku titulu a nikako da se uzima kao narodni simbol. Štaviše, nemamo nikakvih podataka o tome da je ovaj simbol korišćen prije nego što je kralj Nikola sticanje kraljevske titule njime obilježio. Jedino sa sigurnošću možemo da ustvrdimo da je Nikola Petrović imao pohlepnu namjeru da podstane vladar Jugoslavije koje je već duže vrijeme bila na pomolu.
Interpretacija ovog ovog simbola kao 4 s sa značenjem “Samo sloga Srbina spašava” je novijeg datuma i nema nikakvog utemeljenja u činjenicama. Usljed takve nove interpretacije, stekao se običaj ovog veza 4 s na crnogorskoj narodnoj kapi. O tome je riječ.
Hahahah kralj Nikola i vizantijski simboli. E, što vam je DPS učinio za 30 godina. Vjerovatno je i pjesmu ,,onamo, namo” posvetio Vizantiji ili NATO paktu možda. E tugo, e nesrećo
Iskreno nam je žao zbog vašeg oskudnog poznavanja kako skorašnje tako i davnašnje prošlosti ovog podneblja i njegove heraldike, ako ste uopšte čuli za taj pojam. Riječ je o porijeklu simbola i njegovom izvornom značenju kojemu je naknadnom pameću pripisan potpuno drugi ali poželjni značaj. Nije to naknadno utemeljivanje tradicije stvar samo naše istorijske nauke već je pojava koja je daleko raspotranjenija. Po svemu izloženom ne znate ni ideološke matrice koje se pomenuta partija držao u svojim počecima, u čemu je svojski pomagao veliki broj tada pozicionih do skoro opozicionih a od skoro oslobodilačkih politikanata koji uljegoše i po dubini i po širini.
Стојан Новаковић тврди да је употреба оцила, као државног симбола, почела 1397. године, за вријеме влаgдавине Стефана Лазаревића. Вјероватно је изведен из „Дечанског полијелеја”. Српски историчар Станоје Станојевић тврди да су оцила у употребу ушла 1345. године, за вријеме крунисања Душана Силног за цара. У средњем вијеку, у Србије је био у употреби и „грчи стил”, са затвореним оцилима (Β, β), и „српски стил”, са отвореним оцилима (С).
Извор Википедија
Poštovana,
naredni put kad budete šćeli da da saopštavate stavove o istorijskim pitanjima molim vas da barem navedete relevantniji izvor od wikipedije. Nije sporno koristiti je za upoznavanje sa temom, ali barem pređite na reference koje se i u samom članku navode. Niko i nije osporavao Dušanovu upotrebu krsta sa četiri β, i nije oličavalo ništa osim njegovu otvorenu namjeru da satre Vizantiju i zagospodari njenim područjem bez obzira. Svaka kasnije upotreba ovog simbola odlika je sličnih vladarskih pretenzija zbog čega ga je čak i Mletačka republika koristila.
Kada čitate Vikipediju, pogledajte i druge vezane članke (poreklo četiri ocila sasvim je lepo objašnjeno). Članke na Vikipediji može da piše svako, pa shodno tome neki urednici zauzimaju lični stav. To se naravno kontroliše. Cilj je da članci budu što objektivniji. Na žalost, zato vikipedija ne može biti relevantni izvor, ali može odlično poslužiti kao polazna osnova – svaki dobar članak ima bar nekoliko referenci na koje se oslanja i ne bi trebalo da sadrži lične stavove (što na žalost nije uvek tako). Preporučujem takođe da, osim članaka na srpskoj i hrvatskoj Vikipediji pročitate i informacije koje su date na engleskoj Vikipediji. Tu ima najviše urednika, pa je i kontrola informacija najrigoroznija. Zato su uglavnom objektivni, neopterećeni našim regionalnim nacionalnim prepucavanjima, koja unižavaju svako naše kulturno nasleđe.
Poštovana, hvala na pažnji koju posvećujete komentarisanju ali nema potrebe da nas savjetujete kako da sprovodimo vlastita istraživanja. Naša redakcija poznaje čak šest svjetskih jezika tako da se i prilikom čitanja wikipedije, shodno predmeta, pribjegavamo onome koji je najrelevantniji, a daleko od toga da nam je pusta wikipedija dovoljna za usklađivanje članka bez konkretne literature koja ubraja i primarne i sekundarne izvore. Razlog što smo pojedinim čitaocima koji su komantarisali na ovaj članak preporučivali wikipediju je zbog nemogućnosti da šaljemo literaturu, već budući da je simbolika četiri bete dovoljno pristojno objašnjena, što i sami kažete, da se sami u to i uvjere. Kao što smo ponovili i u prethodnim komentarima nije stvar u samim činjenicama već u kasnijim anahronim interpretacijama.