Sjaj kompozitorki i izvođača

Dan žena predstavlja jedan od simbola borbe za ravnopravnost polova. U početku se ta borba odnosila samo na sticanje prava glasa, međutim, ravnopravnost je pitanje koje se odnosi na svaku oblast ljudskog djelovanja. Umjetnost je kao ogledalo duše umjetnika ali istovremeno i društva. To je najbolji pokazatelj sukoba i pomirenja ženske i muške percepcije stvarnosti. Jedan segment tog velikog konflikta mišljenja mogao se ispratiti kroz koncert ,,Kompozitorke iz sjenke” organizovanog na Dan žena u KIC-u ,,Budo Tomović”. Koncept koncerta je baziran na muzičkom stvaralaštvu četiri evropske kompozitorke (Boni, Maler, Šuman, Šaminad) i četiri kompozitorke sa prostora Crne Gore i Srbije. ,,Brankovo kolo” je izvela Vesna Đokić, najmlađa doktorka iz oblasti umjetnosti u Crnoj Gori. Kao što sam naslov sugeriše, jezgro kompozicije Ljubice Marić čine folklorne teme među kojima je i tema crnogorske himne. Senzibilitet Vesne Đokić doveo je do izuzetnog izražaja duboku misaonost i emotivnost jedne složene ličnosti kao što je bila Ljubica Marić, prva srpska kompozitorka.

Mlada crnogorska kompozitorka, Slobodanka-Bobana Dabović, premijerno se predstavila crnogorskoj publici kroz duo za violinu i violončelo, ,,Gedeceba”. Korišćenjem različitih kompozitorskih tehnika Bobana Dabović je stvorila kontrasna raspoloženja. Dva suprotstavljena raspoloženja oslikana su u picikatima i burnim, emotivnim frazama kroz koje se čuju odjeci ranoromantičkog Sturm und Drang. Jedinstvo suprotnosti je postignuto kroz zajedničku temu (muzičkom abecedom: g-d-c-b-a) i veoma osjećajno izvođenje Ane Živković i Vladimira Drobnjaka. Sestre Ana i Ida Muratagić su izvele ciklus Šest kapricioznih valcera za klavir četvororučno op. 87 od Melani Boni. Izuzetni talenat francuske kompozitorke i odlučnost da se bori za ljubav koju je još od malena nosila mogu se čuti u razirgranim temama kapricioznih valcera. Suočavanje sa teškim okolnostima kao što su protivljenje njenih roditelja da se bavi muzikom kao i protivljenje ondašnjeg pariškog društva da se žena bavi kompozicijom nisu uspjeli da sputaju snove i stvaralački polet Melani Boni. Kao odgovor tome ona je komponovala preko 300 kompozicija a njeno jedino prilagođavanje društvu svelo se na korišćenje pseudonima Mel Boni.

Sa oduševljenjem je ispraćena kompozicija još jedne naše ,,kompozitorke iz sjenke”, Nine Perović. Istraživanjem arhetipskog melosa kroz mikrotonalnost nastalo je djelo ,,Gusle” za gudački kvartet. Sama kompozicija nastala je za svega šest dana u okviru 21. Ljetnje akademije Prag, Beč, Budimpešta i tokom pomenutog festivala njena kompozicija biva nagrađena. Prije izvođenja u Podgorici ,,Gusle” su izvedene na festivalima u Austriji, Sloveniji, Hrvatskoj i u Ministarstvu kulture na Cetinju. Interesantno je da su sljedeća djela pokazala da u Crnoj Gori posjedujemo ne samo kompozitorke već i izvođače ,,iz sjenke”. Publika je imala priliku čuti izuzetni virtuozitet Aleksandre Grebović, mlade flautistkinje, u Končertinu za flautu i klavir od Sesil Šamid. Slušajući bravurozne melodije končertina prava je šteta što mladoj Grebović nije omogućen solistički nastup sa orkestrom. Naime, ovaj končertino je u originalu komponovan za flautu i orkestar ali je u nedjelju veče izveden aranžman za flautu i klavir. Marija Vujanović i Zorana Latković su takođe pokazale da pripadaju izvođačima ,,iz sjenke”. Poetičnost pet pjesama od Alme Maler dala je rijetku priliku Vujanović i Latković da podijele sa publikom niz nježnih, muzikalnih doživljaja.

Iz opusa Klare Šuman izveden je klavirski trio u g-molu op. 17. Idiličnost protkana ljubavlju prema stilu njenog supruga Roberta Šumana je osnovna boja ovog djela. Klara Šuman je nažalost sa 36 godina odlučila da više ne želi komponovati jer nije prepoznala mogućnost da žena ikada bude uspješna kao stvaralac. Prozračna lakoća klavirskog trija pokazala se kao zatišje pred buru u odnosu na posljednju kompoziciju koncerta. U saradnji sa Montenegro Muse, Tatjana Prelević je izvela ,,Improvizaciju” za klavir i gudače. Deskriptivnost nekoliko muzičkih skica objedinjenih u poletu imrovizacije je pokazala punu slobodu postmodernog stvaralaštva. Efekti stvoreni kroz pištanje i zviždanje stvorili su interesantan spoj sa materijalom gudača. Zvučna slika je upotpunjena prepariranjem klavira kroz upotrebu lista papira postavljenog preko žica. Ljubav prema pozorištu odnosno spoju muzičke i pozorišne djelatnosti Prelević je nedvosmisleno predočila i time se pokazala kao jedna od rijetkih crnogorskih umjetnica koje teže sinkretizmu.

Milica Kankaraš