Pravosudna reformacija

Proces reforme pravosuđa je u toku. Establišment vrši optimizaciju i racionalizaciju sudske mreže čime će garantovati narodu suđenje u razumnom roku. Izjava je Vesne Medenice i izvjesnog eksperta Georgija Stava. G. Stavo je pohvalio napredak u primjeni standarda Komisije za efikasnost pravosuđa Savjeta Evrope.

Tačno je, veli g.Medenica, da CG ima najveći broj sudija po glavi stanovnika. Ali, tvrdi, i da cg sudije imaju najveći broj predmeta u radu. Šta pod tim podrazumijeva g.Medenica jasno je samo na prvi pogled i neupućenima. Ali jasna je demagogija kojom se služi i šta hoće jeftinom demagogijom da postigne. Njena demagogija je jeftina jer se lako otkriva kao i motivi koji stoje iza nje.

O optimizaciji sudske mreže i kvalitetu rada CG sudova, g. Medenica, spinuje javnost kroz broj od 900 predmeta po sudiji u Osnovnom sudu u Podgorici dok prikriva realno stanje u ostalim sudovima u Crnoj Gori. Osnovni sud u Pljevljima ima 70% norme ali zato sudovi u Kolašinu, rodnom mjestu lokalpatriotkinje, g. Medenice, i Žabljaku, Opštini sa 1500 stanovnika, imaju valjda pune norme.

Kvalitet rada suda u Pljevljima i težina predmeta koje taj sud rješava daleko su iznad ova dva suda. Kvalitet rada Osnovnog suda u Pljevljima vjerovatno i čini i da je brojka sudovanja manja. Sada treba g.Medenica da objasni broj predmeta u Osnovnom sudu u Žabljaku i Kolašinu i težinu premeta koje nameće zamrli društveni i ekonomski život u Žabljaku i Kolašinu. Naravno da je to apsurd jer u ovim palankama sporovi su prosti do besmisla a broj predmeta koji rješavaju povećava se mangupskim operacijama i dogovorima. G. Medenica je u svom lokalpatriotskom maniru, da bi zaobišla racionalizaciju sudske mreže, progurala za Kolašin proširenje mjesne nadležnosti tog suda i na Opštinu Mojkovac iako je ranije to područje veoma efikasno pokrivao drugi sud. Tako je nadodala broj predmeta „svom“ sudu te je on „optimalan“. Struktura predmeta tog suda pokazuje se slikovito javnosti kroz one skandalozne tužbe službenika Opštine Kolašin koje su punile stupce štampe i povećavale broj predmeta tog suda.

Osnovni sud u Žabljaku

A sada o Osnovnom sudu u Žabljaku. Centar je tom sudu uputio zahtjev za pristup informacijama o predmetima za koje smatramo da će nam pomoći da kompletiramo sliku o stanju pravosuđa CG na jednom lokalnom nivou jer u malom je veliko, kako je rečeno. Za tri mjeseca nije bilo odgovora. Postavili smo im pitanje o broju predmeta koji su formirani na osnovu tužbi radnika komunalnog preduzeća, radnika Opštine i radnika hotela penzionog fonda, te po koliko pravnih osnova tuži jedan radnik, koliko su tužbi podnosili a zatim povlačili pa ponovo podnosili. U čemu je stvar? Ako dvadeset radnika istog preduzeća tuži pojedinačno po pet pravnih osnova koliko se predmeta formira? Ako se predmet formira pa se povlači tužba i onda ponovo podnosi koliko je to sudskih sporova? Ako svaki radnik tuži za naknadu za neisplaćeni godišnji odmor za svaku godinu pojedinačno za zadnjih 5 ili deset godina to je fin broj predmeta u radu suda. A moguća je i samo jedna tužba svih za sve neisplaćene naknade za godišnji odmor.

Kako onda radnici plaćaju troškove? Lako, dobitak u sporu je siguran i troškove će platiti država ili paradržava pa oni ne rizikuju ništa.

Advokati trljaju ruke a sudije glade brade – jedni pare a drugi – broj predmeta. Kad su u pitanju druga pravna lica tzv privatnici, dakle koji nijesu država i paradržava, koliko ima ovakvih tužbi radnika? Nema niti jedne. Jasno je i zašto. Tako izgledaju silni medeničini predmeti u radu sudova. Sistem paradoksalno, na prvi pogled, sam generiše predmete za rad – jer šta će da rade sudije kad im ukinu nepotrebni sud.

Činjenice su da Osnovni sud u Žabljaku godišnje sudi u oko 200 prostih parničnih predmeta dok su krivice zanemarive.

Činjenica je da je Sud u Žabljaku sudio neke predmete decenijama (napr sudija Jovković u predmetu P br 9/08) dok taj isti spor Sud u Pljevljima presudi na jednom ročištu. Tokom višedecenijskog sudovanja u pomenutom predmetu pomenuti sudija izazvao je desetine presuda višeg suda, vrhovnog suda i pobočne sporove naknade, pobijanja, izvršenja itd. Činjenica je da u Sudu u Žabljaku nestaju cijeli sudski spisi (kao predmet I br 429/07, u istom predmetu, istog sudije). Koliko sličnih pojava ima u tom sudu nije poznato jer je nemoguće izvršiti uvid u informacije. Gospoda iz nvo sektora koji su se bavili sudovanjem u CG, a finansirani grantovima Delegacije EU, ocijenili su rad Osnovnog suda u Žabljaku vrhunskim, isto kao i g. Vesna Medenica. O njima i EU ćemo drugom prilikom.

Kada iluzije padnu u vodu treba pribjeći vračanju i jeftinoj demagogiji. Tako Preśednik Osnovnog suda u Žabljaku zavapi preko odgovarajućeg medija (Vijesti) da će doći do masovnog iseljavanja stanovništva u Žabljaku ako se ukine sud u tom mjestu.

Između dva popisa stanovništvo Žabljaka se smanjilo dva puta pa starješina Suda u Žabljaku misli da je njegova zasluga što još ima živih stanovnika u Žabljaku. Upravo obrnuto, selektivna i nepravedna pravda je proćerala ljude iz svog mjesta. U Žabljaku realno ima oko 1700 stanovnika a postoji Osnovni sud, dakle 800 stanovnika imaju svog sudiju. Kolikom broju stanovnika sudi jedan sudija u Podgorici? Da ih podśetimo da prekršajni sud u Žabljaku nema no par predmeta godišnje, ljudi se čak ne svađaju i ne biju, nema ko. Drugi jeftini demagoški argument lažnih reformatora je da oni ne mogu dopustiti da siromasi sa sela Sinjajevine, Pive i Durmitora nemaju sudsku zaštitu bliže svom mjestu stanovanja. Nije dovoljno reći krokodilske suze.

Moramo upotrijebiti riječ podlost. Ta sirotinja je izgladnjela i nema za život a kamoli da se sudi. I nema ih više od par stotina staraca.

Zabrinutost reformatora je lažna i perfidna. Upravo je selektivna pravda najveći razlog iseljavanja stanovništva. Baltičke zemlje imaju mnogo manji standard od Hrvatske ali se mnogo manje stanovništva iseljava jer – je vladavina prava na daleko većem nivou.

Darko Stijepović

Centar za razvoj Durmitora