Kiridžijski turizam

Zvanično proklamovana najbolja sezona u Žabljaku u zadnjih dvadest godina skončala je polovinom avgusta. Sada, poneki zalutali turista procunja ulicom a uveče je pustinja. Bastiljini telali se tope od miline jer su “gužve bile velike”. Izgubili su kompas do te mjere da se Krsto iz Tv Bastilje lažno uključio uživo u emisiju famoznog Lekovića i intervjuisao Preśednika Žabljaka iz potpuno prazne kavane tvrdeći da sezona “ne jenjava”. Glavni turistički ćehaja telali da je sezona najuspješnija od postanja a turista više čak 40%. “Velike gužve” su uspješna šarena laža za priproste i brđane na katuništima. 85.000 prodatih ulaznica u NP Durmitor je krucijalni dokaz uspjeha turističke sezone. Uspjeh sezone su im kiridžije tj turisti u prolazu i izletnici pikničari. Nekada je Žabljak zvan Anovi jer je bio mjesto hanova, karavan seraja, mehana i musafirhana. Vraćamo se u prošlost u nekadašnju državu i u kiridžijski turizam.

Danas, broj noćenja u Žabljaku je manji nego što je nekada ostvarivao samo hotel Jezera a oni tvrde da su uspješni. Uplate PDV-a su manje nego prošle godine, potrošnja u trgovinama je manja nego prošle godine, plate su 250 eura. Polovinom avgusta su otpušteni svi sezonski radnici i smanjeno radno vrijeme. Prodaja hljeba i ostalog je smanjena na nivo prosjeka godine. Radnici komunalnog preduzeća nijesu 4 mjeseca primili plate a doprinosi se ne uplaćuju več 5 godina. Vode nema od deset sati uveče u cijelom Žabljaku. Poreznici i inspekcije nijesu ove godine ni zavirivale u Žabljak jer je obim prometa skroman pa i mogućnost “zavrtanja” države. Uveče na parkinzima je po nekoliko auta domaćih tablica…

Žabljak je 1990 godine imao, sa 4 hotela, sezonu 25 april – 15 novembar i 25 decembar – 15 april. Prelazilo se kô od šale 120.000 noćenja. Klijentela: najviše Englezi i Njemci. Danas 85.000 musafira plati ulaznice od 3 eura u nacionalni park, isprazne se, protegnu i tutanj – i to je turizam. Jeste, onaj kiridžijski, rabadžijski, koji smo davno već imali. Jasno, i tada su koristi imali neki handžija, kafedžija, serajdžija, mehandžija itd. Ali od kiridžijskog turizma mala je korist.

Udahni prašinu – moto je ove kiridžijske turističke sezone. Cijelo ljeto teški kamioni tutnjali su šetalištem prema Crnom jezeru i ćerali turiste i đecu u kanal pored puta. Posebno je spektakularno bježanje baba, đedova i teško pokretnih osoba, te đece u kolicima. Šetalište do jezera je bilo prekriveno prašinom i glibom. Betonjerke su tutnjale danju i noću i u kolonama od po nekoliko betonskih miksera kao da se radi o gradilištu Skadra na Bojani. Nameće se pitanje Vladi: Zašto zabranjuju gradnju usred turističke sezone kada se broj turista u NP Durmitor drastično povećao uprkos građevinskom urnebesu u srcu Parka? Paradoks je da građevinski radovi smetaju u Budvi a ne smetaju u srcu djevičanske prirode, na Crnom jezeru. Odgovor je lak – Žabljak je Ibarska magistrala, Ada Ciganlija. Jednom kiridžiji ili budvanskom turističkom pacijentu ne smeta prašina, haos i gužvanje jer su oni trčeća, prolazna i siromašna turistička klijentela, koja ostaje u destinaciji pola sata. Za više nema novca niti ga mnogo interesuje nacionalni park i netaknuta priroda. Tako se u Žabljaku građevinski radovi ne prekidaju tokom turističke sezone jer oni ne da ne smetaju već doprinose turističkoj sezoni. Čak su i inspektori Uprave za inspekcijski nadzor burukali službenim automobilima po obali Crnog jezera, da urnebes i rusvaj bude potpun.

Paradoksalna činjenica koju ističe NTOCG, da je čak 40% više turista u NP Durmitor i nikad bolja turistička sezona, ironično poručuje: iduće godine treba početi sa još više građevinskih radova usred turističke sezone. Do toga se dolazi ako se slijedi priprosta logika Bastiljinih telala. Međutim, to je rezultat bezličnog, jeftinog, krajputaškog turizma koji je postao strateško opredjeljenje Vlade, Ministarstva turizma i NTOCG. Gužve su “velike” ali novca u džepovima nema pa nema.

Darko Stijepović
Centar za razvoj Durmitora