Autonomija Univerziteta Crne Gore?

Tema o kojoj je na ovom portalu već i bila riječ , ponovo se našla na meti. Ipak, neuobičajen je subjekat koji ovu temu iznova iz naftalina vadi – u pitanju je Univerzitet Crne Gore. Neuobičajen jeste pošto je još onomad sami pojam autonomije univerziteta potkopao.

Jedini državni univerzitet u neovisnoj nam zemlji našao je za shodno da kritikuje postupke Vlade Crne Gore koji su vezani za njeno uplitanje u visoko obrazovanje u Crnoj Gori.

Konkretno je nastao spor povodom Visoke Medicinske škole u Beranama, koja je otprije nekog vremena u taj grad smještena kako bi se izbjegla centralizacija crnogorskog univerziteta, te da bi on status institucije koja je više crnogorskog karaktera nego li isključivo lokalnog. Može se reći da je zbog potrebe za medicinskim osobljem na śeveru Crne Gore, ovakva ustrojenost univerziteta prije svega dobrodošla jer omogućava mještanima da stiču obrazovanje a da pritom za smještaj ne troše novca. Kvalitet obrazovanja na ovoj ustanovi u Beranama, po svemu sudeći, nama je zapitljiv – ali to nije ni u čijem fokusu.

Prije dva mjeseca donešena je odluka od strane Upravnog Odbora UCG da Visoku medicinsku školu u Beranama treba preseliti u Podgoricu te tako je strožije integrisati u Medicinski fakultet UCG. Kako je navedeno, ovaj postupak je označen kao reformatorski te je i namjeren ka sveukupnom boljitku obrazovanja medicinskih službenika u Crnoj Gori. Podsjetiću: ključni dio reforme je obično prestrojenje nastavnog plana koji je predviđao trogodišnje osnovne studije te jednu godinu specijalističkih i jednu godinu master studija u novi koji ostavlja osnovne studije nepromijenjene te spaja ove dvije preostale godine u Master studije.

U kojem vidu je unaprijeđeno obrazovanje medicinskog osoblja time što će oni to obrazovanje moći samo da stiču u Podgorici? Na vanrednom zasijedanju Senata UCG smo dobili i odgovor za to:

„Ono što je bilo loše obrazovno nasljeđe škole u Beranama ne možemo promijeniti, ali možemo unaprijediti, ističemo. Ponavljamo da se ne radi ni o kakvom konfliktnom stavu Univerziteta i Vlade, već o presudnom iskoraku u postizanju profesionalnog kvaliteta kadra za šta uslove imamo jedino u Podgorici, u nastavnoj bazi Kliničkom centru i drugim zdravstvenim institucijama kako Direktiva za ovu profesiju prepoznaje. “

Dakle, univerzitet čvrsto drži do svoje odluke smatrajući da jedino oni znaju šta može ljekovito djelovati za crnogorsko visoko obrazovanje dok sa druge strane priznaju nemoć pri unapređenju postojećeg programa. Šta nekome jemči da najobičnija seoba jedne visokoškolske ustanove iz Berana u Podgoricu dovesti do nekakvog boljitka? Argument o profesionalnom kvalitetu jeste na trošnim nogama kada uzmemo u obzir da Crna Gora upravo ima jedan od lošijih zdravstvenih sistema u Evropi. Ukoliko je u interesu rukovodilaca univerziteta da ova institucija bude od suštinske koristi za zemlju, koja je njen osnivač, onda treba da uzme obzir i specifične okolnosti u kojima se nalazi.

Međutim, oni ostaju čvrsti u svojim navodima i dosljedni u nominalnoj „odbrani autonomije“ što pravdaju:

„Ni političkim pritiscima, ni peticijama nije primjereno regulisati standarde visokog obrazovanja, niti se miješati u unutrašnju organizaciju visokoškolskih ustanova.

U konkretnom slučaju, nije riječ o bilo kakvom hiru koji podrazumijeva promjenu sjedišta ustanove iz jednog grada u drugi, već da se lociranjem Visoke medicinske škole u Podgoricu jedino može ispuniti uslov bazične kliničke prakse da bi se moglo govoriti o evropski regulisanoj struci visoke medicinske sestre i kvalitetu znanja za koji smo odgovorni.

U obrazloženju navedenih stavova, podsjećamo da je akreditacijom Univerziteta Crne Gore 10. maja ove godine, akreditovana i Visoka medicinska škola, čiji je elaborat potpuno usklađen sa evropskim direktivama (2005-36 EV i 2013-55), kojima se podliježe po kriterijumima regulisane profesije.

Poštujući normu koja propisuje najmanje 1/3 teorijske nastave (1533 časa) i najmanje 1/2 praktične (3066) kliničke obuke, uz saglasnost Vijeća Medicinskog fakulteta i Senata Univerziteta Crne Gore, te Upravnog odbora Univerziteta Crne Gore, odlučeno je da sjedište Visoke medicinske škole bude u Podgorici gdje je jedino u Crnoj Gori moguće organizovati kliničku obuku u punom kapacitetu (u našem programu ima 1590 časova teorijske nastave i 3090 časova vježbi i kliničke prakse) i standardu kvaliteta nastave za sticanje kvaliteta znanja i vještina.

Dislociranje Visoke medicinske škole iz Berana u Podgoricu sa stanovišta struke i kvaliteta nastave jedino je ispravno rješenje imajući u vidu da u nastavnoj bazi Opšta bolnica Berane, kao zdravstvenoj ustanovi sekundarnog nivoa, studenti nemaju uslova da obave praksu iz svih oblasti.“

Donekle, mora se reći, da ohrabrujuće zvuči stav o nepodlijeganju političkim pritiscima mada nas brzo otrijezne pojedine činjenice. Radmila Vojvodić u svojoj struci nema zvanje niti doktora niti magistra ali je ipak uspjela da se dopelja do funkcije rektora. Njen odnos sa vladajućom partijom i njenima čelnicima poprilično je jasan. Štaviše agencija u njenom vlasništvu MAPA jeste nadležna za kampanju iste te stranke. Beśediti o političkim pritiscima onih, koji su vam u velikoj mjeri omogućili državne nagrade i zvanja zbilja se čini bespredmetnim.

S druge strane, većina studenata Visoke medicinske škole u Beranama upravo stiče diplomu na ovoj instituciji kako bi se potom zaposlila u Opštinskoj bolnici u Beranama. Sa te strane, nije sporna diploma koju oni potražuju zato što stiču praksu upravo onamo đe i namjeravaju da se potom zaposle. Ostali streme da steknu zapošljenje u nekoj od opštinskih bolnica sa śevera Crne Gore. Te bolnice jesu sekundarne razine, ali su od važnosti za tamošnje stanovništvo. Pored ostalog, većina studenata nema finansijska sredstva za život u Podgorici, što rektoratu nije od veće važnosti. Bitno je da se nešto formalno ustroji saobrazno „evropskoj direktivi“ te da svi budemo uvjereni e smo prekonoć postali Evropljani..

Problematično u navednoj izjavi, a i u svim koje je univerzitet dao, jeste insistiranje na „stavu vijeća Medicinskog fakulteta“. Otvoreno govoreći, ne znam otkad vijeće jedne „organizacione jedinice UCG“ odnosno fakulteta UCG ima snage i u kom smislu. Nekoć smo se uvjerili, kad u u žiži bio Prirodno-matematički fakultet, igrokazima povodom fiktivne odluke u pogledu organizovanja nastave i izbora dekana. Onda je na djelu bilo samovlašće krovne institucije UCG koja je potpuno pogrešno tumačila vlastitu funkciju.

Podsjetiću da je univerzitet tamošnjim podvizima potkopao vlastitu autonomiju, jer je u „procesu integracije univerziteta“ , u narodu poznatiji kao „proces obezličenja fakulteta UCG“, ponizio institucije koje je sačinjavaju. Dakle, upravni odbor, koji je heterogen i sročen, „vedri i oblači“ te je njegova riječ od presudnog značaja za svako pitanje. Omogućeno je svakom tamošnjem članu da izađe izvan svoje struke i nalazi zamjerke naučnom radu profesora drugih poziva. Upravo na to podsjeća aktuelno dviganje u pravcu preseljenja ove visoke škole: mi nijesmo čuli nijednoga profesora sa Medicinskog fakulteta da se izjašnjava povodom ovoga. Svaka izjava je djelo Radmile Vojvodić, koja očito smatra da se toliko dobro razumije u ova pitanja da ne da riječ nijednom ljekaru. Taj čin dovodi do nestručne upućenosti u pobude i dobitke pri preseljenju visoke škole.

Univerzitet kao struktura podsjeća da državu, ali ni na koju drugo nego na Platonovu državu. Takozvane „krovne institucije“ imaju administrativnu ulogu i tom smislu da omoguće bolju saradnju svojih jedinica te svakoj omogući nesmetan razvoj. Glavni kapital ovđe jeste znanje i stoga profesori i studenti imaju najveći značaj te stoga treba da imaju najveću moć u organizaciji. Međutim, kod nas je druga priča – štaviše oprečna. Najveća moć se slila u pojedine ruke koje moraju najformalniju ulogu da imaju te ne iznenađuje da najveći kapital nije znanje već neznanje. Upravo to i jeste vid tržišnog tumačenja stečene diplome prośečnog studenta. Student ovđe upisuje fakultet da bi preprodavao stečeno znanje. U tom smislu, on je podstaknut da iskorišćava neznavenost kako bi obezbijedio vlastitu egzistenciju. Upravo taj egzistencijalni momenat je onaj koji treba da ga posokoli na putu duhovne stagnacije i zadovoljenja naučenim.

Nu, država se oglušila o rektorsku volju te odlučila da ova visoka škola ostane đe je i do sada bila. Ta bi stvar bila nejasnija, ni to nije potkrijepljeno nekim činjenica već je samo saopšteno bez objašnjenja. Državni univerzitet je dužan da vodi brigu o organizaciji nastave ukoliko ona počiva na osnovu slobodnog rada njenih institucija. Država Crna Gora je nesumnjivo ovo učinila iz čisto političkih razloga. Berancima je stalo da škola ostane đe je, dok tamošnja lokalna vlast prolazi kroz prepoznatljivu krizu.

Žalosno je što se mora konstatovati da nijedna partija, student i građanin koji je i potpisao peticiju i pobunio zbog politike Univerziteta nije valjano argumentovao svoj stav. Kako se iz medija može viđeti, uglavnom je na jednom emocionalnom i lokalpatriotskom nivou ispoljena „briga za śever“. Prisustvo i značaj te ustanove jeste od velike važnosti. Trebalo bi upravo profesori i crnogorski ljekari i mještani koji ovise od tamošnjih bolnica da građane u ovo upute.

Iznova, univerzitet je djelimično ispoštovao odluku govoreći da neće dopustiti „obrazovanje na neakreditovanom programu“ te nije dalo mogućnost upisa ove godine na Visoku medicinsku školu u Beranama. Nesumnjivo je u pitanju unutrpartijska trvenja u vladajućoj koaliciji koja nažalost moraju da diktiraju slijed događaja.

Topla želja na dugu dršku od strane rektorke uslijedila je beranskim studentima:

„Uzgred da kažem, da vjerujem da će naš sjever jednog dana biti tako razvijen da će u Beranama „nići“ kliničko-bolnički centar i tada ću, gdje god bila, svesrdno podržati postojanje Visoke medicinske škole uz njega.“

To „jednog dana“ upravo je ono što śever Crne Gore ponajviše o jadu zabavlja. Toliko je tih nemuštih obećanja i toplih želja koje treba śutra da slijede e bi naši śevernjaci trebalo odsad „śutra da žive“ što bi rekao Radosav.

S druge strane država Crna Gora je odlučila, sa sve ministrima i ispitnim centrima, da državnom Univerzitetu reče „što im je činjet“. Rok koji su ostavili je 20. jul .

Epilog na ovu smušenu i neduhovitu igru gluvih telefona tek ostaje da vidimo.

Jedino što mi možemo zaključiti da je ono što je nesumnjivo u korist i Vlade Crne Gore i Univerziteta Crne Gore jeste preseljenje cjelokupnog śevera Crne Gore u veliki kompleks Potemkinovih sela. Na taj način svako bi mogao da nastavi samoljubivi evropski put ne videći da tapšući jedno drugo po ramenu zapravo skupa tonu više.

Mato Kankaraš